Kırgız-Tacik sınırında 28-29-30 Nisan günlerinde meydana gelen çatışmadan dolayı Batken ilinin Batken ve Leilek ilçelerine bağlı onlarca köyü hasar gördü, evler ve diğer tesisler ateşe verildi, 30’dan fazla kişi hayatını kaybetti. 150’den fazla kişi yaralandı. Toplamda 20.000’den fazla insan tahliye edildi.
Kırgızistan’da 2021 yılın 1-2 Mayıs günleri ulusal yas günü ilan edildi. İlgili kararname 1 Mayıs’ta Başkan Sadyr Japarov tarafından imzalandı.
Kararnameye göre bu günlerde Kırgız Cumhuriyeti’nin ulusal bayrakları ülke genelinde ve yurtdışındaki diplomatik ve konsolosluk misyonlarının binalarında indirilecek.
Eyalet ve yerel yetkililer, toplam giderlerin ve zayiatların ilk tahminlerini yayınladı. Sayılar hala netleştirilmektedir. Azattyk medyası kayıpları sistematik hale getirdi, ancak veriler netleştikçe sayılar değişebilir.
Batken İlçesindeki Sayılar
Son bilgilere göre Kırgızistan’ın Batken ve “Leilek” ilçelerinde Tacik tarafla olan çatışmada 150 Kırgız yaralandı. Onların 34’ü vefat oldu.
Azattyk radyosu Batken ili İçişleri Bakanlığı, Kırgız-Tacik sınırındaki çatışmanın kurbanlarının listesini yayınladı. Onlar;
1. Karatayev Sagın Kalbayeviç. 26 Temmuz 1977 doğumlu. Kök-Taş köyünün sakini.
2. Tagayev Süyün Uraimoviç. 14 Mart 1969 doğumlu.
Batken şehrinin sakini.
3. Karabotoyev Altınbek Jaliloviç. 18 Mayıs 1982 doğumlu. Kadamdai sakini.
4. Adbrahmanov Bayaman Gaparoviç. 1998 doğumlu. Batken şehrinin sakini.
5. Üsön uulu Raşid. 1973 doğumlu. Batken şehrinin sakini.
6. Ganiyev Jamşit Kayimoviç. 1990 doğumlu.
7. Rahmatcanova Madina 2009 doğumlu.
8. Saydarov Mahamatrasul Mahadasavoç. 1985 doğumlu.
Kurallı güçlerden :
9. Manasbek uulu Nursultan 1992 doğumlu. 2053. Askeri Birlik 3.Grup Komutanı. Kaptan.
10. Yuldaşev Bekzat Davlatcanoviç. 1991 doğumlu. 2021.askeri birlik.
11. Kubanıçbekov Esentur Kubanıçbekoviç 1991 dogumlu. 2053. Askeri Birliğin 3. Özel Kuvvetler Müfrezesi Komutanı. Kaptan.
Batken polisi iki kişinin kim ve nereli olduğunu araştırıyor.
Çatışmalarda ikisi kritik durumda olmak üzere 20 asker yaralandı.
Çatışma Batken bölgesinde olması nedeniyle en büyük kayıplar bu bölgede kaydedildi.
Yerel yetkililer Azattyk radyosunun habercisine Batken ilçesine bağlı “Kızıl-Bel”, “Dostuk”, “Kök-Taş”, “Üç-Döbö”, “Kök-Terek” ve “Ak-Say” köyleri etkilendiğini belirtmişlerdi. Yukarıda sayılanların arasında “Kök-Terek” köyü tamamen hasar görmüş ve 17 evin hepsi yanmıştır.
Azattyk’a göre Batken ilçesinde 9 ev, 10 benzin istasyonu, 2 restoran, 8 dükkan ve 1 sınır karakolu ateşe verildi. “Ak-Sai” köyünde 1 itfaiye kurtarma ekibi alev aldı.
Batken ilçesinden milletvekili akim Abdybek Nabiev, yanan evlerin sayısının netleştirilmekte olduğunu belirtti.
“Şu an tekrar sayılmakta ve netleştirimektedir”. Köylerdeki yanmış evleri yaklaşık değil, net bir şekilde saymak istiyoruz ”, – dedi.
Beş sınır karakolu vurularak ateş verilmiştir. Onlar “Kapçıgai”, “Min-Bulak”, “Dostuk”, “Kojogar” ve “Bulak-Bashı”. Daha önce, “Dostluk” sınır karakolunun binasının tamamen yandığı gösterilmişti.
Kırgızistan Devlet Ulusal Güvenlik Komitesi (UKMK) Başkanı Kamchybek Taşiyev, tarafsız bir bölgede Tacikistan Ulusal Güvenlik Komitesi Başkanı Saimumin Yatimov ile görüştüğünü söyledi.
Son bilgilere göre bazı köyler tamamen yakıldı, benzin istasyonları ve dükkanlar yağmalanıp imha edildi ve en az beş sınır kontrol noktası hasar gördü.
Taşiyev, Kaktus Medya muhabirine verdiği demeçte, “Yanmış evlerin masrafları devlet veya Tacik tarafı pahasına onarılacağına da söz veriyorum,”-dedi.
Yetkililerin ifadelerine göre Batken ilçesinden Batken şehrine 7.000 kişi tahliye edildi. Tacikistan’a yakın sınırındaki köylerin sakinleri daha güvenli bölgelere kaçmaya mecbur kalmaktadır.
Batken sakini Sapargul Şaripova, Azattyk radyosu habercisine kendisi ve üç çocuğuyla “Kızıl-Col’dan” “Kaz’a” gitmeye mecbur kaldığını söylemiştir.
“Kırmızı yoldan geliyoruz. Erkekler kaldı ve kadınları gönderiyor. Sabah erkenden silah sesleri duydum ve herkes gitti. Benim kocam var. Şimdi Kaz’a gidiyoruz” dedi Şaripova.
“Azattyk” Kırgız Medyasına göre, Batken’deki altı okul tehlikeli köylerden tahliye edilen yaşlılar, kadınlar ve çocuklar için geçici barınaklar açtı.
Ek olarak, sakinler akraba ve arkadaşlarının evlerine gidiyorlar. Bazı özel oteller tarafından da kabul edilmektedir.
Leilekte’ki Sayılar
Daha önce de belirtildiği gibi “Leilek” ilçesinde “Borborduk”, “Arka”, “Internasional”, “Caştık” ve “Maksat” köyleri hasar gördü. “Maksat” ve “Arka” köyleri büyük ölçüde tahrip edildi. “Borborduk” köyündeki 27 benzin istasyonu ateşe verildi ve dükkanlar yağmalandı.
Azattyk’a göre, Batken’deki “Leilek” milletvekilliğnin ifadesine göre, “Kulundu” ilçesine bağlı “Maksat” köyünde 15, “Internasional” köyünde 2, “Sada” köyünde 1 evin ateşe verildiğini bildirdi.
“Cany-cer” muhtarlığında 6 benzin istasyonu, 1 büyük otel, 2 eczane, 1 restoran, 1 özel tıp merkezi, 30’dan fazla dükkan, “Borborduk” köyünde 1 ev ve “Arka” köyünde 1 ev yandı.
İlçenin “Cany-Cer” köy sınırında “Arka” köyünün sakini Abdisattar Abduhamidov şunları söyledi;
“Kadınlar ve çocuklar tamamen Margun ve Beşkent muhtarlığına tahliye edildi. Köyde kimse kalmadı, genç erkekler ve kadınlar dağlarda köyü uzaktan izliyorlar. Tacikler köye girdiler. Tacik askerleri ve zırhlı personel taşıyıcıları merkezi sokakları işgal ediyor. Yakındaki ziyaretçiler, cadde dükkanlarının, benzin istasyonlarının ve diğer tesislerin yandığını söyledi. Evlerin de yandığı söyleniyor ama tam sayısını bilmiyoruz.”
“Cany-Cer” muhtarlığı “Arka’ya” ek olarak, “Borborduk”, “Dostuk” ve “Jashtyk” köylerini içerir. Muhtarlıktın başkanı Ismanali Raimberdiev şunları ekledi:
“Herkesi tahliye ettik”. Şimdi köylerdeki durum tehlikeli olmaya devam ediyor. Özellikle Merkez ve Arka köylerinde zordur. 30’dan fazla dükkan ve mağaza yağmalandı, yıkıldı ve ateşe verildi. Hizmet lobisi ve diğerleri de seviyelendirildi. İki otel, iki eczane, altı benzin istasyonu ve bir restoran ateşe verildi. Evler de ateşe verildi ama son numarayı söyleyemem. Gerisini daha sonra anlatacağız, ”– dedi.
Batken’deki Hükümet Dairesi’nin verdiği bilgiye göre “Leilek” ilçesi sınır bölgelerinden 13.5 bin kişi tahliye edildi.
Yerel sakinlere göre, “Leilek” semtinin merkezinde bir köprü patladı. Sonuç olarak, nehrin bir yakasından diğerine geçmek zor.
Bu arada Oş sakinleri, Cumhurbaşkanı Sadyr Japarov, Meclis Başkanı Talant Mamytov ve Başbakan Ulukbek Maripov’a, sınırdaki yurttaşlarının güvenliğinden endişe duyduklarını ve çatışmaların ve tehlike altındaki köylerin güvenliğinin derhal sona erdirilmesi çağrısında bulundular. Açıklamada, “Savaş mağdurlarına, ev yangınlarına, yaralanmalara ve yerlerinden edilmiş kişilere, çatışmadan sorumlu olanları tespit edip adalete teslim etmeleri için acil yardım istiyoruz,” -denildi.
Dernek üyesi gazeteci Turgunbai Aldakulov, Facebook sayfasına şu bilgileri ekledi:
“Tacikistan sınırındaki Leilek ve Batken ilçelerinde bir savaş sürüyor” dedi. Özellikle Batken başkenti ile iletişim kesildi. Leilek’teki durum çok kötü. “Dostuk”, “Caştyk”, “Arka”, “Maksat”, “Internasional” ve “Kulundu” köylerinde durum çok gergin. Köylüler Isfana’ya tahliye edildi, ancak bir grup ev alev ald
ı. “Internasional” köyün başkanı Murzabek Jumabaev kendisi ile diğer dört ya da beş kişiyle yanan evden cesetleri almaya gittikleri sırada gözaltına alındı.”
Kırgız-Tacik sınırında 28 Nisan’da çıkan çatışma 29 Nisan’da da devam etti. Batken ve Leilek ilçelerinde çatışmalar yaşandı, evler ve binalar ateşe verildi. Son bilgilere göre Kırgız tarafında 134 kişi yaralandı, 13’ü hayatını kaybetti.
Kırgızistan’ın sınır muhafızları, Tacik tarafının Batken bölgesindeki “Ak-Suu” nehri üzerindeki “Başkı” veya “Golovnoy” su dağıtım noktasına kamera yerleştirmeye başladığından dolayı çatışma başlamıştır. Tacikistan’daki yetkililer olayın kesin nedenini söylemediler, ancak çatışmanın Kırgız’lar tarafından başlatıldığını söylüyorlar.
Tacik’ler Tarafındaki Kayıplar
Tacikistan’daki yetkililer henüz herhangi bir kayıp vermedi, ancak gazeteciler 90 kişinin yaralandığını ve 15 kişinin öldüğünü söylüyor.”
Orjinal kaynak: Azattyk Medyası
https://www.azattyk.org/a/kyrgyz-tazhik-chek-arasynda-2021/31231091.html
